Bilanço, bir işletmenin finansal durumunu göstermek için kullanılan bir mali tablodur. Bilanço, bir işletmenin varlıklarını (aktifler), borçlarını (pasifler) ve özkaynaklarını (özsermaye) gösterir. Bilanço, bir işletmenin mali sağlamlığını ve likiditesini gösterir.
Aktifler, bir işletmenin elinde bulunan ve kısa veya uzun vadeli olarak satılabilir olan varlıkları içerir. Varlıklar, nakit, ticari alacaklar, stoklar, maddi duran varlıklar ve finansal varlıklar gibi farklı kategorilerde sınıflandırılabilir.
Pasifler, bir işletmenin kısa veya uzun vadeli olarak ödemesi gereken borçları içerir. Borçlar, krediler, ticari borçlar ve diğer finansal yükümlülükler gibi farklı kategorilerde sınıflandırılabilir.
Özkaynaklar, bir işletmenin sahibi tarafından yatırılan sermaye ve kârın birikmesi sonucu oluşan fonları içerir. Özkaynaklar, bir işletmenin mali sağlamlığını ve gelecekteki potansiyelini gösterir.
Bilanço, bir işletmenin finansal durumunu göstermek için önemlidir ve yatırımcılar, kredi vericiler ve diğer ilgililer tarafından incelenir. Bilanço, bir işletmenin varlıklarının ve borçlarının eşitliğini gösterir ve bu eşitliğin bozulması, bir işletmenin mali sağlamlığının tehlikeye girmesi anlamına gelir.
Bir bilanço şu şekilde yapılandırılmıştır:
- Varlıklar (Assets): Varlıklar, şirketin sahip olduğu ekonomik değerleri temsil eder. Varlıklar, iki ana kategoriye ayrılır:
- Dönen Varlıklar (Current Assets): Dönen varlıklar, bir yıl içerisinde nakde dönüştürülebilecek veya tüketilebilecek varlıklardır. Örnekler arasında nakit, stoklar, alacaklar ve kısa vadeli yatırımlar yer alır.
- Duran Varlıklar (Non-current Assets): Duran varlıklar, bir yıldan daha uzun bir süre boyunca kullanılması amaçlanan varlıklardır. Buna sabit varlıklar (makine, bina, arazi vb.), uzun vadeli yatırımlar ve diğer varlıklar dahildir.
- Borçlar (Liabilities): Borçlar, şirketin taahhüt ettiği finansal yükümlülükleri temsil eder. Borçlar da iki ana kategoriye ayrılır:
- Dönen Borçlar (Current Liabilities): Dönen borçlar, bir yıl içerisinde ödenmesi gereken finansal yükümlülüklerdir. Buna tedarikçi borçları, kısa vadeli borçlar, mevcut vergi yükümlülükleri ve diğer kısa vadeli borçlar dahildir.
- Uzun Vadeli Borçlar (Long-term Liabilities): Uzun vadeli borçlar, bir yıldan daha uzun bir süre boyunca ödenmesi gereken finansal yükümlülüklerdir. Örnekler arasında uzun vadeli borçlar, tahvil ve krediler yer alır.
- Özkaynak (Equity): Özkaynak, şirketin sahiplerine ait olan net varlıkları temsil eder. Özkaynak, şirketin başlangıçta yatırılan sermaye, karları, temettüleri, hisse geri alımları ve diğer özkaynak işlemleriyle değişebilir.
Bilanço, varlıkların toplam değerinin, borçların toplam değerine eşit olduğu bir denklik ilkesine tabidir. Bu denklik ilkesi, şirketin kaynaklarının ve finansal yükümlülüklerinin dengede olduğunu gösterir.
Bilanço, işletmenin finansal durumunu anlamak ve değerlendirmek için önemli bir araçtır. Ayrıca, bilanço diğer finansal tablolarla birlikte analiz edilerek şirketin likidite durumu, sermaye yapısı, varlık yönetimi ve finansal performansı hakkında bilgi sağlar.
Bilanço şu şekilde denklemle ifade edilir:
Varlıklar = Borçlar + Özkaynaklar
Burada, varlıklar işletmenin sahip olduğu tüm kaynakları temsil eder, borçlar işletmenin borçlu olduğu tüm kaynakları temsil eder ve özkaynaklar işletmenin sahiplerine ait olan kaynakları temsil eder.
Bilanço, işletmenin varlık ve borçlarını belirli bir sıraya göre listeler. Tipik olarak, varlıklar öncelikle likiditede azalma sırasına göre listelenir ve daha sonra özkaynaklar ve borçlar gibi diğer unsurlar yer alır.
Bilanço, işletmenin finansal durumunu analiz etmek için kullanılır. Örneğin, bilanço, işletmenin likiditesini ve borçlara karşı finansal durumunu gösterir. Analizciler, bilanço verilerini kullanarak işletmenin özkaynak verimliliğini, faaliyetlerin finansmanını ve yatırım faaliyetlerini inceleyebilirler.
Bilanço Nasıl Hazırlanır?
Bilanço hazırlanması, muhasebe departmanı veya mali işler ekibi tarafından gerçekleştirilir. İşletmeler genellikle muhasebe standartlarına (IFRS, GAAP veya yerel muhasebe standartları) uygun olarak bilançolarını hazırlar. İşte genel olarak bilanço hazırlama süreci:
- Varlık Hesaplarının Hazırlanması:
- Dönen Varlıklar: Nakit, stoklar, alacaklar, kısa vadeli yatırımlar gibi dönen varlıkların değerleri belirlenir.
- Duran Varlıklar: Sabit varlıklar (makine, bina, arazi vb.), uzun vadeli yatırımlar ve diğer duran varlıkların değerleri belirlenir.
- Borç Hesaplarının Hazırlanması:
- Dönen Borçlar: Tedarikçi borçları, kısa vadeli borçlar, mevcut vergi yükümlülükleri gibi dönen borçların değerleri belirlenir.
- Uzun Vadeli Borçlar: Uzun vadeli borçlar, tahvil, krediler gibi uzun vadeli finansal yükümlülüklerin değerleri belirlenir.
- Özkaynak Hesaplarının Hazırlanması:
- Sermaye: Şirketin başlangıçta yatırılan sermaye değeri belirlenir.
- Kar veya Zarar: Şirketin biriken karları veya zararları hesaplanır.
- Temettüler: Dağıtılan veya ödenmesi gereken temettü miktarları hesaplanır.
- Diğer Özkaynak İşlemleri: Hisse geri alımları, hisse ihraçları, özkaynakta gerçekleşen diğer işlemler değerlendirilir.
- Bilanço Tablosunun Oluşturulması:
- Varlık hesaplarının toplamı, dönen varlıklar ve duran varlıklar şeklinde belirtilir.
- Borç hesaplarının toplamı, dönen borçlar ve uzun vadeli borçlar şeklinde belirtilir.
- Özkaynak hesaplarının toplamı, sermaye, kar veya zarar, temettüler ve diğer özkaynak işlemleri şeklinde belirtilir.
Bilanço tablosu, varlıkların toplam değerinin, borçların toplam değerine eşit olduğu bir denklik ilkesine göre düzenlenir. Bu ilke, şirketin kaynaklarının ve finansal yükümlülüklerinin dengede olduğunu gösterir.
Bilanço hazırlama süreci, doğru kayıtların tutulması, muhasebe politikalarına uyum, finansal raporlama standartlarına uyum ve şirketin iç kontrol süreçlerinin etkin bir şekilde işlemesi gerektirir. Ayrıca, işletmeler genellikle dış denetimlere veya bağımsız denetimlere tabi tutularak bilançolarının doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlarlar.
